Hoe bereken je de dekkingsbijdrage en wat is het?

De dekkingsbijdrage is een kengetal waarmee kan worden gemeten in hoeverre een product bijdraagt aan dekking van de constante kosten van het bedrijf en of, en zo ja, hoeveel er wordt bijgedragen aan de winst.

Daaruit volgt dat de dekkingsbijdrage berekend wordt door van de verkoopprijs de variabele kosten af te halen. Het verschil is de dekkingsbijdrage. Variabele kosten zijn eenvoudig te herkennen, omdat ze rechtstreeks verbonden zijn aan de productievolumes.

In de praktijk gaat het om grondstoffen en andere (hulp)middelen die in het product verwerkt worden. Denk daarbij bijvoorbeeld ook aan de energie die nodig is om een product te maken. De dekkingsbijdrage wordt berekend als een percentage van de verkoopprijs (ex. BTW natuurlijk)

In het kader van dit artikel is het ook goed om te weten wat constante kosten zijn. Deze kosten veranderen op korte/middellange termijn niet als er meer of minder geproduceerd wordt. Daarbij kun je denken aan kosten van machines, gebouwen en de zogenaamde overheadkosten, in gewoon Nederlands ook wel algemene kosten genoemd.

Waarom wordt een dekkingsbijdrage berekend?

De berekening toont per productsoort aan hoeveel wordt bijgedragen aan dekking van de constante kosten en de winst. Door verschillende product(soorten) op deze manier te vergelijken kan worden beoordeeld of er betere keuzes gemaakt kunnen worden te aanzien van het assortiment en de verhoudingen tussen productie-aantallen van verschillende producten of productsoorten.

Deze data, gecombineerd met gegevens omtrent de afzetmarkt(en) zou moeten leiden tot een optimaal aanbod en daarmee de hoogste winstgevendheid.

Het berekenen van de dekkingsbijdrage maakt ook het berekenen van het break-even punt mogelijk. Met andere woorden, het wordt eenvoudig om te berekenen hoeveel producten gemaakt moeten worden om de constante kosten precies te dekken. Om dat vast te stellen moeten de constante kosten gedeeld worden door de dekkingsbijdrage per product. Dat levert het aantal producten op waarmee je break-even draait.

Tot slot zorgt deze berekening er ook voor dat je vast kunt stellen of het beter is het product zelf te maken of elders te laten vervaardigen. Op die manier kan een investering in productiemiddelen worden voorkomen of uitgesteld en is de productie ook schaalbaar. Dat betekent dat de productieaantallen snel naar boven of beneden kunnen worden bijgesteld zonder dat er (des)investeringen gedaan moeten worden.

Dekkingsbijdrage versus brutomarge

Hoe verhouden dekkingsbijdrage en brutomarge zich tot elkaar? Zoals te zien is, wordt bij de dekkingsbijdrage alleen rekening gehouden met de kosten die rechtstreeks deel uit maken van het eindproduct. Die kosten zijn daarmee dus ook rechtstreeks afhankelijk van het aantal producten dat gemaakt wordt.

De brutomarge, meestal uitgedrukt in een percentage, wordt berekend als de verhouding tussen de directe kosten en de verkoopprijs (ex. BTW natuurlijk). De dekkingsbijdrage gebruikt alleen de direct toerekenbare variabele kosten voor het maken van het product.

De toerekenbare variabele kosten, zoals kosten van bijvoorbeeld transport, worden voor bepaling van de brutomarge wel afgetrokken van de verkoopprijs. Het resultaat is de brutomarge.

De zogenaamde overheadkosten, gebouwen en afschrijvingen daarop worden niet meegenomen, net zoals bijvoorbeeld kosten voor promotie en reclame en rente op geïnvesteerd kapitaal.

Soorten variabele kosten

Het berekenen van de dekkingsbijdrage lijkt relatief eenvoudig. Dat is eigenlijk alleen maar zo als de variabele kosten lineair zijn, oftewel niet veranderen als de productie-aantallen toe- of afnemen. In het algemeen zijn kosten voor personeel, grondstoffen, verpakking en transport variabel.

Om het iets lastiger te maken zijn er variabele kosten die, gemeten per eenheid, kunnen afnemen. Het beste voorbeeld hiervan is het effect van kwantumkortingen. Doordat meer ingekocht van een product (suiker bij een bakkerij bijvoorbeeld) daalt de gemiddelde kiloprijs.

Welke soorten variabele kosten zijn er?

Proportionele variabele kosten

Deze stijgen recht evenredig mee met de productie. Hoeveel (of hoe weinig) producten je maakt, de variabele kosten per product zijn altijd hetzelfde. In het kader van de dekkingsbijdrage is dit de eenvoudigste soort om mee te rekenen. Gaat de productie omhoog, dan betekent dat dat de kosten voor ieder volgend product met hetzelfde bedrag toeneemt.

Daardoor blijft ook de dekkingsbijdrage per product gelijk. Dit is bijvoorbeeld het geval als je als afnemer vaste energieprijzen met je leverancier hebt afgesproken.

Progressief variabele kosten

Deze kostensoort stijgt harder dan de productie stijgt; de kosten per product stijgen dus procentueel harder naarmate de productie oploopt. Een veel voorkomende oorzaak is de stijging van loonkosten per eenheid. Meer productie betekent meer personeelsinzet. Je kunt dan denken aan inzet van (dure) uitzendkracht en het gebruiken van (duurdere) overuren. Dat resulteert er uiteraard in dat de dekkingsbijdrage daalt.

In het grote geheel echter, kan dit voor het bedrijf prima uitpakken. Door de verhoogde productie kan er beter/langer gebruikt gemaakt worden van de productiemiddelen. Veel zaken die te maken hebben met constante kosten worden beter en efficiënter benut. Als voorbeeld: een machine die nu 12 uur per dag gebruikt wordt in plaats van 8 uur.

Bedenk je ook dat een mindere dekkingsbijdrage nog steeds een bijdrage is! Alleen op het moment dat er tegen minder dan de kostprijs verkocht wordt, wordt er verlies geleden en is het zaak drastische aanpassingen te doen.

Degressief variabele kosten

Deze kosten dalen relatief naarmate de productie toeneemt. Dat kan te maken hebben met extra kortingen voor de toegenomen afname van een grondstoffen (de zogenaamde staffelkortingen). Dit komt ook wel voor als er sprake is van onbenutte capaciteit (een volle vrachtwagen laten rijden in plaats van een halfvolle).

Uiteraard heeft een betere benutting van de capaciteit of een toenemende korting op grondstoffen een positieve bijdrage op de dekkingsbijdrage.

Het berekenen van de dekkingsbijdrage is nuttig voor de bedrijfsvoering en optimale samenstelling van het aanbod. Bedrijven die hun productiemiddelen optimaal inzetten hebben een voorsprong op hun concurrentie.

Lees meer:

1. Boekhoudprogramma ZZP: Overzicht van de beste boekhoudprogramma’s voor ZZP’ers om de financiële administratie op orde te houden.
2. Boekhoudprogramma Vergelijken: Vergelijkingsgids voor het vinden van het ideale boekhoudprogramma.
3. ZZP: Eerste 3 Jaar Geen Belasting Betalen: Gids over belastingvoordelen in de beginfase van je ZZP-onderneming.
4. Hoeveel Inkomstenbelasting ZZP: Artikel over inkomstenbelasting voor ZZP’ers en het efficiënt beheren hiervan.
5. Welke Kosten zijn Aftrekbaar ZZP: Diepgaande gids over welke kosten aftrekbaar zijn en hoe je kunt profiteren van belastingaftrek​.