Wat is inflatie?

Inflatie houdt in dat prijzen stijgen en hierdoor het geld minder waard wordt. In feite betekent het dus dat je vandaag minder kan kopen voor € 1, dan gisteren. Prijzen van goederen en diensten verschuiven constant. De ene keer zakt een prijs en de andere keer gaat er weer ergens een prijs omhoog. Dit soort schommelingen zijn heel normaal en zijn gezond voor de economie. 

Het kan echter voorkomen dat deze schommelingen uit balans raken en er vooral veel prijsstijgingen zijn. Dit heet inflatie en kan vervelende gevolgen hebben voor consumenten en huishoudens. 

In dit artikel bespreken we de inflatie betekenis, hoe inflatie werkt en hoe het CBS inflatie berekent. Ook bespreken we de verschillen tussen monetaire inflatie en prijsinflatie.

Inflatie betekenis

Inflatie betekent dat er een waardevermindering is in het geld, doordat de prijzen van goederen of diensten stijgen. Zoals gezegd betekent het dus dat je vandaag minder kan kopen voor € 1, dan gisteren. Het is goed om te weten dat er twee soorten inflatie zijn, namelijk; monetaire inflatie en prijsinflatie.

Monetaire inflatie

Monetaire inflatie ontstaat als de geldhoeveelheid toeneemt. Hoe meer geld er is, hoe minder het waard wordt. De consument kan tenslotte nog steeds hetzelfde kopen met het geld dat hij of zij heeft. De geldhoeveelheid is groter geworden terwijl het niets veranderd aan het aantal goederen of diensten dat een consument kan kopen. 

Prijsinflatie

Prijsinflatie ontstaat als de prijzen van goederen en diensten stijgen. Prijsinflatie zorgt ervoor dat de koopkracht van de consument afneemt. De lonen die uitbetaald worden zijn in feite minder waard. Dit wordt ook wel geldontwaarding genoemd.

Centrale banken streven er meestal naar een gematigd niveau van als onderdeel hun strategie om geld in de economie stabiel te houden. Hierin spelen rentetarieven en het bepalen van de geldhoeveelheid een belangrijke rol om controle te houden. De Europese Centrale Bank is hierin een belangrijke speler.

Europese Centrale Bank (ECB)

De Europese Centrale Bank heeft als voornaamste taak om de euro te beheren, de prijzen stabiel te houden. Daarnaast zijn ze voortdurend bezig om het economisch en monetaire beleid te plannen. Het is opgericht in 1998 en zit gevestigd in Frankfurt. 

Verdere taken van de ECB:

• Bepalen van de rente voor leningen aan commerciële banken in de eurozone. Door dit te bepalen regelen ze de geldvoorraad en de inflatie. 
• Beheren van de buitenlandse valutareserves in de eurozone en het kopen en verkopen van (vreemde) valuta om de wisselkoers stabiel te houden.
• Zorgt ervoor dat de nationale overheden toezicht houden op financiële markten en instellingen. Zo zorgen ze ervoor dat het betalingsverkeer soepel verloopt.
• Garanderen van de veiligheid en soliditeit van het Europese bankstelsel
• Toestemming geven aan eurolanden om eurobiljetten uit te geven
• Volgen van de ontwikkeling van de prijzen en het evalueren van de risico’s voor prijsstabiliteit

We mogen de ECB dus dankbaar zijn voor het houden van controle en toezicht. Echter is inflatie soms onvermijdelijk en is het voor de ECB niet mogelijk om controle te houden. 

Oorzaken inflatie

Inflatie kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder staan verschillende oorzaken uitgelicht.

Als de toenemende vraag naar goederen diensten in een economie sneller groeit dan het aanbod, kan er inflatie ontstaan. Dit kan gebeuren als consumenten meet gaan uitgeven door bijvoorbeeld een stijging in hun inkomen.

Inflatie kan ook ontstaan als de kosten van productie hoger worden. Hierbij te denken aan stijgende loonkosten, duurdere grondstoffen en hogere energiekosten. Deze kosten moeten door bedrijven doorgerekend worden in de prijs wat resulteert in een kosteninflatie. 

Zoals eerder aangegeven kan een monetaire inflatie ervoor zorgen dat het geld minder waard woord. Door een toename in de hoeveelheid geld in de economie kan een consument namelijk niet ineens meer kopen voor zijn of haar geld.

De toename in de hoeveelheid geld kan ontstaan doordat centrale banken meer geld bijdrukken of door het verlagen van rentetarieven. Als de tarieven worden verlaagd, kan de vraag vergroot worden waardoor prijzen gaan stijgen.

Wat ook een grote impact kan hebben op de inflatie zijn gebeurtenissen zoals natuurrampen, oorlogen of een pandemie. Tijdens de Covid 19 periode kwam de economie tot stilstand. Toen daarna de oorlog in Oekraïne begon ontstonden er nog grotere tekorten.

Nadat de economie weer begon te draaien was de vraag naar producten en diensten een stuk hoger dan het aanbod. Logischerwijs stegen de prijzen als gevolg en ontstond er weer inflatie.

Gevolgen inflatie

De gevolgen van inflatie kunnen groot zijn voor de economie. Hieronder staan enkele gevolgen uitgelicht.

Het eerste en meest logisch gevolg is de daling in de koopkracht van de consument. Dit betekent dat consumenten minder kunnen kopen met het geld dat ze hebben. Dit kan er voor zorgen dat mensen die het minder breed hebben andere keuzes moeten maken in hun uitgavenpatroon. 

Daarnaast kan het voor mensen die variabele inkomens juist een positief effect hebben. Denk hierbij aan mensen die onroerend goed of aandelen hebben. Zij kunnen juist profiteren van de waardestijgingen. Dit is een goed voorbeeld van het Mattheus-effect, die suggereert dat de rijken rijker worden en de armen armer.

De waardevermindering van spaargeld is ook een gevolg van inflatie. Mensen gaan minder sparen tijdens een inflatie, omdat er minder rendement te behalen is. Daarnaast zijn mensen er niet happig op om te sparen, aangezien het geld wat nu gespaard wordt in de toekomst minder waard is.

Ook kan door de stijgende prijzen de internationale concurrentie positie verslechteren. Als de prijzen in ons land stijgen door inflatie kan het moeilijker worden voor bedrijven om te concurreren met bedrijven uit andere landen. 

De gevolgen die inflatie heeft zijn complex en hangen sterk af van verschillende factoren. Hierbij te denken aan de snelheid waarmee een inflatie gebeurt en de veerkracht van de economie. 

Inflatiecijfers in Nederland

Het CBS meet ieder jaar de inflatiecijfers aan de hand van de Consumenten Prijs Index (CPI). Met deze inflatiecijfers wordt aangegeven hoeveel duurder het leven van een gemiddeld huishouden in Nederland in een jaar is geworden. In onderstaande tabel worden de inflatiecijfers van 2013 tot 2022 weergegeven.

Wat opvalt is dat er in 2022 een enorme stijging was in de inflatie. Dit had te maken met het economisch herstel na de Covid-19 periode en de oorlog in Oekraïne. Volgens het CBS is dit de hoogste inflatie sinds 1975. In 2022 stegen de prijzen van goederen en diensten snel en zorgden hoge energieprijzen ervoor dat de inflatie verder opdreef.

Dit is een goed voorbeeld van hoe onverwachtse schommelingen in de markt enorme invloeden kunnen hebben op de koopkracht van consumenten. Het is verstandig om de inflatiecijfers goed in de gaten te houden om op de hoogte zijn van de huidige geldontwaarding.

Berekening inflatie met CPI 

De inflatie wordt berekend door middel van het Consumenten Prijs Index (CPI). Deze wordt opgesteld door het CBS. We kopen met zijn allen heel veel producten. Het CBS deelt alle producten in op verschillende categorieën. Hierbij te denken aan eten en drinken, energie, elektronica en reizen. 

Per categorie wordt er gekeken wat er met de prijs is gebeurd. Dit doen ze door enquêtes en onderzoeken op het internet. Hierbij wordt er gekeken naar wat een gezin uitgeeft aan diverse productgroepen.

Als er is vastgesteld wat er met de prijzen is gebeurd, wordt er een partieel indexcijfer toegekend aan elke categorie. Dit cijfer geeft aan met hoeveel procent de uitgaven van consumenten zijn gestegen voor die categorie.

Stel dat het CBS heeft vastgesteld dat er nu 7% meer is uitgegeven. Wat er voorheen werd uitgegeven telt als 100%. Het partieel indexcijfer wordt nu dus 107. 

Daarnaast wordt er een wegingsfactor bepaald. Deze factor geeft aan welk deel van het inkomen gemiddeld wordt besteed per categorie. Dit wordt uitgedrukt in procenten. Stel dat een gezin gemiddeld 25% van het inkomen uitgeeft aan de kosten voor hun woning is de wegingsfactor dus 25%. 

Uitwerking

Voor dit voorbeeld nemen we een Nederlands gezin met 5 categorieën. 

De berekening van het CPI kan als volgt gemaakt worden:

Dus het CPI is ongeveer 1039.5. Dit betekent dat de gemiddelde prijs van het mandje goederen en diensten met 3.95% is gestegen ten opzichte van het basisjaar.

Wat houdt inflatie voor mij in?

Het is belangrijk om de inflatie goed in de gaten te houden om te weten wat jouw actuele koopkracht is. Zoals benoemd is de economie altijd in beweging en vinden er steeds prijsverschuivingen plaats. Grote gebeurtenissen zoals oorlogen of een pandemie kunnen grote effecten uitoefenen op de economie, en uiteindelijk dus ook op jouw portemonnee.

Hoewel inflatie vervelend is voor vele mensen, kan het ook in je voordeel gebruikt worden. Door te beleggen in aandelen of je geld te investeren in onroerend goed, kan je profiteren van de waardestijgingen die plaatsvinden tijdens een inflatie periode. Het is belangrijk om de cijfers goed in de gaten te houden. 

Mocht je willen beleggen om de voordelen uit een inflatie periode te halen, adviseren we je om eerst goed onderzoek te doen. Kijk hoe anderen het doen, vergelijk verschillende strategieën en vraag hulp bij mensen die er verstand van hebben. Zo zorg jij ervoor dat je beter voorbereid op de schommelingen in de markt.

Beleggen om inflatie tegen te gaan

Inflatie kan een flinke deuk slaan in je vermogen. Je hebt het in principe niet zo door omdat je euro saldo gelijk blijft, maar je koopkracht gaat hard achteruit. Dit scheelt soms 2-10% per jaar en dat is zonde. Om die reden heb je de optie om te gaan beleggen.

Op je belegging kan je rendement behalen en hiermee ga je in feite inflatie tegen. Je hebt hiervoor talloze manieren, maar persoonlijk gebruiken wij hiervoor DEGIRO. Dit is een Nederlandse broker waarbij je de beschikking hebt over talloze aandelen, ETF’s en andere belegginsproducten.

Beleggen kan een goede manier zijn om je vermogen te beschermen tegen inflatie, maar het is niet zonder risico. Met beleggen kun je je geld / inleg verliezen. Bedenk voor jezelf dus hoeveel risico je wilt lopen en of beleggen iets voor jou is. Hieronder kun je je account aanmaken bij DEGIRO en starten met beleggen.

Je bedrijf optimaliseren?

Bekijk onderstaande pagina's en ontdek de mogelijkheden!

Voor je administratie Voor je bedrijfsvoering