Wat is stagflatie? De gevolgen & uitleg

Stagflatie is een term die je misschien de afgelopen periode al voorbij hebt horen komen. Maar wat houdt het nu precies in, wat is stagflatie? In dit artikel kijken we naar hoe stagflatie ontstaat, wat stagflatie gevolgen zijn en wat jij kunt doen in een situatie van stagflatie.

Betekenis stagflatie

Stagflatie betekent een periode van hoge inflatie en weinig of geen economische groei met daarbij een hoge werkloosheid. Het is dan ook een samenvoeging van de woorden stagnatie en inflatie. 

Wat is stagflatie?

Er is sprake van stagflatie als de economie vertraagt en de inflatie snel stijgt. En dit bij een hoge werkloosheid gebeurt. Het geld wordt dan dus minder waard en de economie groeit niet meer terwijl minder mensen een baan hebben.

Wat is het verschil tussen inflatie en stagflatie?

Het verschil tussen Inflatie en stagflatie zit hem in het volgende: inflatie is de definitie van het minder waard worden van geld. En bij stagflatie wordt geld specifiek minder waard waard als gevolg van een krimpende economie en hoge werkloosheid. 

Stagflatie geschiedenis

Stagflatie komt gelukkig niet vaak voor. De laatste keer dat we dit zagen was in de jaren 70. We hebben het dus al heel lang niet meer gezien. Lange tijd geloofde men zelfs helemaal niet in stagflatie. Dit ging namelijk tegen alle klassieke economische regels in. Want zo dacht men: “Hoe kun je nou een hoge inflatie hebben als er weinig economische groei is?”

Economen geloofden dus eerst niet in het bestaan van stagflatie. Dit omdat inflatie eigenlijk altijd een gevolg is van een hoge vraag naar producten, waardoor de prijs hiervan stijgt. De economie draait goed en veel consumenten willen dezelfde producten kopen waardoor bedrijven veel kunnen produceren. Er is veel werkgelegenheid en de economie blijft groeien. De maatschappij verkeert dan in een periode van economische welvaart.

Dit was totdat nobelprijswinnaar Milton Friedman een theorie bedacht waaruit bleek dat inflatie wel kon bestaan in een periode van economische krimp. En dat dit dus kan ontstaan door andere factoren. Die factoren zitten juist aan de aanbodzijde van de economie en niet de vraagzijde. Uiteindelijk kreeg Friedman gelijk in de jaren 70.

De situatie in de jaren 70 kent kent veel gelijkenissen met onze periode. De voedsel- en energieprijzen stegen toen ook. Het verschil met toen is echter dat de focus nu ligt op het monetair beleid en dat de economie anders ingedeeld is.

Hoe ontstaat stagflatie?

Stagflatie ontstaat wanneer er sprake is van de volgende 3 factoren:

1. Afnemende economische groei
2. Stijgende inflatie
3. Stijgende werkloosheid

Eerder werd altijd geloofd dat inflatie alleen veroorzaakt kon worden door een groeiende economie. Doordat mensen massaal bepaalde producten willen kopen. Er kan veel geproduceerd worden en er is volop werk. Door de hoge vraag worden de prijzen opgedreven. En zo ontstaat inflatie. Specifiek heet dit “demand pull inflatie”. 

Stagflatie veroorzaakt ook inflatie, doordat er te weinig aanbod is. Dit heet “cost push inflation” en dit is iets wat we op dit moment zien. Er is dus niet zozeer extreem veel vraag, maar er zijn voornamelijk te weinig producten beschikbaar. Daarnaast is door de oorlog in Oekraïne o.a. gas duurder geworden waardoor productprijzen verder stijgen. 

Samenvattend kan inflatie dus op 2 manieren ontstaan:

• Veel vraag (demand-pull inflation)
• Door weinig aanbod (cost push inflation)

Het verschil is dus dat in de ene situatie de prijzen stijgen door hoge consumptie en economische groei. En in de andere door te weinig aanbod.

Wat merk je van stagflatie?

Een van de eerste dingen die jij zelf zult merken van stagflatie is dat je euro’s minder waard worden. Je bent dus meer kwijt voor dezelfde tas boodschappen. Maar de gevolgen van stagflatie gaan verder dan dat.

Stagflatie gevolgen

Voor zowel particulieren als bedrijven heeft stagflatie vele gevolgen. 

Huishoudens

De koopkracht van huishoudens daalt, omdat de prijzen harder stijgen dan de lonen. Een huishouden kan dus met hetzelfde salaris opeens minder kopen. Logischerwijs hou je de hand dan wat meer op de knip. Daarnaast is tijdens stagflatie de werkloosheid hoger.

Spaarders

Ook heeft het invloed op het spaargeld. Dat wordt namelijk minder waard. Door de stijgende prijzen wordt geld minder waard en dus verliest het spaargeld aan waarde. Daarnaast kan minder opzij zetten door de dalende koopkracht. 

Bedrijven

Ook heeft stagflatie invloed op bedrijven. Zij kunnen minder produceren en verkopen, omdat er weinig aanbod is. Zo moeten ze bijvoorbeeld wachten op halffabrikaten, waardoor de productie stagneert. Of denk aan de bouw die stil ligt, omdat er geen bouwmaterialen voorradig zijn. Ook olie en gas worden duurder waardoor productiekosten stijgen.

Beurs

Voor de beurs is stagflatie grotendeels een nachtmerrie. Vanwege de onzekerheid daalt de bereidheid om investeringen te doen. Stijgende rentes drukken hard op de koersen van obligaties en aandelen.

Vastgoed

Inflatie is in eerste instantie voor huizenbezitters voordelig. Je hypotheekschulden wordt immers minder waard. Maar dalende koopkracht, werkt ook lagere huizenprijzen in de hand. Daarnaast zorgt een krimpende economie voor minder vraag naar huizen. En dalende woningprijzen hebben op hun beurt weer een negatief effect op het consumentenvertrouwen. Dit komt de economie niet ten goede.

Wat is de oplossing voor stagflatie?

Er zijn een aantal oplossingen voor stagflatie. De inflatie moet worden ingeperkt of de productiviteit van de economie wordt verhoogd. Of nog mooier, een combinatie van die twee. Dit kan bijvoorbeeld door:

• Rentestanden aan te passen
• Toename van grondstoffen
• Afname afhankelijkheid van grondstoffen
• Politiek beleid voor economische groei

Banken passen rentes aan

Hogere rentes zorgen voor een inflatiedaling. Je zou zeggen dat we dat dan massaal zouden moeten doen.Het ligt echter wat complexer, want hogere rentes kunnen ook weer leiden tot minder investeringen en een hogere werkloosheid. 

Wanneer rentes verlaagt worden, wordt de economie gestimuleerd en de werkloosheid verlaagd. Maar als reactie daarop kan de inflatie weer stijgen. Je ziet dat zowel het verhogen als het verlagen van de rentes met beleid moet worden gedaan.

Meer aanvoer van grondstoffen

Door de beschikbaarheid van grondstoffen te verhogen, kan de productiviteit van de economie weer aantrekken. Bijvoorbeeld door verhoging van de stroomproductie.

Minder afhankelijkheid van grondstoffen

Wat als er niet meer grondstoffen kunnen worden aangevoerd? Dan moet er worden gekeken of er manier zijn om minder afhankelijk te worden. Denk bijvoorbeeld aan hoe druk de EU is met zorgen voor alternatieven voor het gas uit Rusland. Of het verduurzamen van de samenleving om minder afhankelijk te worden van olie.

Politiek beleid om de economie te stimuleren

Lagere belastingen kunnen de lastendruk op bedrijven en huishoudens verlagen en zo de koopkracht en economie verhogen. Hierdoor zijn ook investeerders eerder geneigd om in nieuwe projecten te investeren. 

Geld bijdrukken

Geldscheppende instellingen hebben daarnaast de mogelijkheid om meer geld in omloop te brengen. De geldpers wordt dan dus aangezet, En dit kan een erg verleidelijk middel zijn om economische groei te stimuleren. Maar die geldcreatie zorgt voor bubbels op de aandelen- en huizenmarkten. Ook werkt het inflatie enorm in de hand, geen structurele oplossing dus.

In 2023 balanceert de eurozone op het randje van stagflatie. Wat kun jij doen om jezelf hiertegen te wapenen?

Wat te doen bij stagflatie?

Allereerst is het verstandig om voldoende liquide reserves aan te houden. Dus proberen om je spaarpot wat uit te breiden. Zo kun je stijgende prijzen als gevolg van de hoge inflatie opvangen. En eventuele financiële tegenvallers opvangen. 

Verder zijn er historisch gezien bepaalde edelmetalen die erg waardevast zijn. Bijvoorbeeld zilver en goud. Zelfs in oorlogstijden hebben dit soort materialen hun waarde vastgehouden. Je zou kunnen overwegen hier wat in te investeren en dit vast te houden als een appeltje voor de dorst. 

Bovenstaande is geen beleggingsadvies, enkel een gegeven op basis van eerdere situaties in de geschiedenis.

Conclusie

Kortom, stagflatie is een zeldzaam fenomeen wat leidt tot hoge inflatie, werkloosheid en stagnatie van de economie. De gevolgen van stagflatie kunnen verstrekkend zijn voor zowel individuen als bedrijven. Het is belangrijk dat overheden en centrale banken reageren met doordacht beleid. Op dit moment koersen we af op stagflatie. Het is daarom verstandig om een buffer aan te houden. 

Vond je dit artikel handig? Check dan ook eens onze andere artikelen. We helpen je op weg met handige tips over ondernemen, marketing en geld